Akne; dünya genelinde yaygın olarak görülen, özellikle ERGENLİK DÖNEMİNDE ortaya çıkan bir cilt hastalığıdır.
- Akne vulgaris, en yaygın akne türüdür ve tüm akne vakalarının %99'unu oluşturur. Genellikle yıllarca sürebilen, zaman zaman şiddetlenen ve karmaşık bir süreçtir.
- Akne vulgaris’in belirtileri arasında, yüz ve yağlı bölgelerde fazla yağ üretimi nedeniyle parlama, gözeneklerin tıkanmasıyla oluşan siyah noktalar (komedonlar) ve iltihaplanmalar sonucu çıkan kırmızı sivilceler (papüller ve püstüller) yer alır.
- Araştırmalara göre, ergenlikte akne görülme oranı %20 ile %35 arasında değişirken, orta ve şiddetli akne vakalarının oranı ise %90 ile %95 arasında olduğu söyleniyor. Dünya genelinde ise insanların yaklaşık %9,4'ü akneden etkileniyor.
Akne oluşumunda hormonlar ve genetik altyapı rol oynarken, sigara kullanımı, stres, diyet, etnik farklılıklar, beslenme alışkanlıkları, kozmetik uygulamalar gibi faktörlerin de aknenin oluşumunda etkisi olduğu düşünülmektedir.
Akne hastalığının temel nedenleri, ciltteki fazla yağ üretimi, P. acnes adlı bakterinin çoğalması ve deri hücrelerinin aşırı çoğalmasıdır.
Güncel yaklaşımlara göre Akne vulgaris’in nedenleri oluşmasında rol oynayan etkenler:
İnflamasyon:
Akne, ciltteki yağ bezlerinin tıkanması ve iltihaplanmasıyla oluşur. Erken dönemdeki inflamasyon, aknenin ilerlemesinde önemli bir rol oynar. Bağışıklık sisteminde rol oynayan bazı bileşenlerin tetiklenmiş olması da akne oluşumuna sebep olabilir.
Bakteri:
Akne ile en çok ilişkilendirilen mikroorganizmalar: Propionibacterium (Cutibacterium) acnes, stafilokoklar ve bazı mayalarıdır. Akne, yalnızca bu mikroorganizmaların varlığına değil, bunların dengesizliğine de bağlı olabilir.
Hormonlar:
Androjenler, östrojenler, büyüme hormonu ve insülin gibi hormonlar akne gelişiminde önemli rol oynar. Hormonlar, aynı şekilde akne tedavisinde de etkili olabilir.
Genetik
Ailede akne öyküsü, hastalığın şiddetini artırabilir. Genetik araştırmalar, akneye yatkınlığı etkileyen bazı genetik faktörleri ortaya koymuştur.
Diyet
Yüksek şeker içeren gıdalar, süt ve çikolata akne gelişimini artırabilir. Ancak, yağlı asitler ve bol meyve-sebze tüketimi akneye karşı koruyucu olabilir.
Çevresel faktörler:
Akneyi tetikleyen çevresel etkenler arasında yüksek şekerli besinler, yağ bazlı kozmetikler, stres, sigara, kirli hava ve güneş ışınları bulunur.
Aknede tedavi seçimi; hastanın yaşı, hastalığın şiddetine, türüne, tutulum alanına ve hastanın tercihine göre değişebilmektedir.
Uygulanan tedavi yöntemleri:
Topikal tedavi
Sistemik antibiyotik
Hormonal tedavi
Oral izotretinoin
Peeling , lazer vb diğer tedaviler olarak sıralanmaktadır.
Kaynaklar
1. Akne ve Rozase Tanı ve Tedavi Kitabı, Türk Dermatoloji Derneği Yayınları,2018 No: 6
2. Zaenglein AL, Pathy AL, Schlosser BJ, et al. Guidelines of care for the management of acne vulgaris. J Am Acad Dermatol 2016;74:945-73
3. KC Leung, A, Barankin, B,.et al. Dermatology: how to manage acne vulgaris, Drugs Context. 2021;10:2021-8-6.
